Hoàng Ngọc-Tuấn
Gõ từ "hoà giải" lên Google, tôi thấy kết quả
đầu tiên là bài giải thích về từ này trên trang Wikipedia tiếng Việt. Trong bài
ấy có một đoạn nói đến vấn đề "hoà giải dân tộc" của Việt Nam. Đoạn ấy
như sau:
"... ở Việt Nam hiện nay vấn đề hòa giải dân tộc cũng
được đặt ra và tốn nhiều giấy mực của báo chí trong thời gian gần đây. Với một
lượng kiều hối chuyển về nước ngày càng nhiều, và Việt kiều ngày càng đóng vai
trò quan trọng hơn trong việc làm cầu nối để hàng hóa nội địa vươn tới hải ngoại
và ngược lại, Nhà nước Việt Nam đã nhanh chóng đặt ra vấn đề hòa giải dân tộc để
huy động sức mạnh và sự đóng góp của lực lượng “Việt kiều yêu nước”. Tuy vậy,
tiến trình hòa giải dân tộc ở Việt Nam còn gặp nhiều khó khăn do còn nhiều bất
đồng trong cách suy nghĩ và các vấn đề lịch sử để lại."
Đọc đoạn ấy, tôi cảm thấy khá nực cười! Nếu nhóm viết
Wikipedia tiếng Việt diễn tả đúng sự thật thì hoá ra, đối với Nhà nước Cộng Sản
Việt Nam, vấn đề "hoà giải dân tộc" chỉ xoay quanh chuyện quan hệ với "Việt
kiều" với mục
đích kiếm"kiều hối" ngày càng nhiều và tìm cầu nối "để
hàng hóa nội địa vươn tới hải ngoại và ngược lại"!
Cũng trong bài ấy, ở chú thích số 12, có ghi: "Chủ
tịch nước Nguyễn Minh Triết từng phát biểu rằng nhà nước phải chìa tay ra trước
để đón nhận, đồng thời một bộ phận người Việt ở nước ngoài vẫn còn mặc cảm cũng
phải chủ động hòa nhập."
Lại càng nực cười hơn nữa! "Nhà
nước phải chìa tay ra trước để đón nhận"! Đón nhận cái gì? Đón
nhận "kiều hối" chăng? Và "một bộ phận người Việt ở nước ngoài vẫn còn mặc
cảm cũng phải chủ động hòa nhập"! Mặc cảm về việc gì? Về việc
chưa chuyển "kiều hối" về Việt Nam nhiều đủ hay chăng? Và "phải
chủ động hoà nhập" bằng
cách nào? Bằng cách ra sức chuyển thêm nhiều "kiều hối" nữa và ra sức "làm
cầu nối để hàng hóa nội địa vươn tới hải ngoại và ngược lại" hay chăng?
Chưa bao giờ tôi thấy ở nước nào mà lại có cái loại
"hoà giải dân tộc" theo kiểu con buôn kỳ quái đến thế.
Quan sát các nước đã từng thực hiện hoà giải dân tộc, ta
có thể thấy trước hết họ thiết lập một Truth Commission (Uỷ Ban Sự Thật). Uỷ
Ban này có nhiệm vụ điều tra và công bố tất cả những sự sai lầm và tội ác của một
chính quyền trong quá khứ. Sau đó, những kẻ đã hành xử sai lầm hay đã gây tội
ác phải được đem ra xét xử trước công lý. Tuỳ theo mức độ của sự sai lầm và tội
ác, những kẻ ấy sẽ được tha thứ hay phải chịu những hình phạt của luật pháp. Nếu
những sự sai lầm và những tội ác ấy đã diễn ra trong một quá khứ rất xa, và tất
cả những kẻ gây tội ác ấy đều đã chết, thì chính quyền đương nhiệm phải thay mặt
cho quốc gia để công khai xin lỗi tất cả các nạn nhân (hay thân nhân của họ, nếu
họ đã qua đời). Sau đó, tuỳ theo mức độ thiệt hại của từng trường hợp, tất cả
các nạn nhân (hay thân nhân của họ) đều được bồi thường xứng đáng. Từ 1974 đến
nay, có hơn 30 Uỷ Ban Sự Thật đã được thành lập ở hơn 30 quốc gia và đã đạt được
những kết quả đáng kể.
Vấn đề "hoà giải dân tộc" của Việt Nam thì
không chỉ là vấn đề bắt tay xí xoá giữa Nhà nước Cộng Sản Việt Nam với "Việt
kiều". Lại càng không phải là vấn đề "hoà giải" giữa người Việt
trong nước và người Việt ở nước ngoài, hay giữa người Việt miền Nam và người Việt
miền Bắc.
Vấn đề "hoà giải dân tộc" của Việt Nam phải là
một vấn đề cần được giải quyết minh bạch và thoả đáng giữa Nhà Nước Cộng Sản Việt
Nam và nhân dân Việt Nam. Nghĩa là, để có được một cuộc hoà giải thực sự, trước
hết phải có một Uỷ Ban Sự Thật (độc lập với Nhà Nước) đứng ra điều tra và công
bố tất cả những sự sai lầm và tội ác của Nhà Nước Cộng Sản Việt Nam đối với
nhân dân Việt Nam từ trước đến nay. Tiếp đến, phải có một cuộc xét xử công minh
và nghiêm khắc. Sau đó, phải có sự xin lỗi công khai và sự bồi thường xứng
đáng.
Tất nhiên, dưới chế độ độc tài Cộng Sản Việt Nam hiện
nay, tiến trình này không thể thực hiện được. Và chừng nào tiến trình này chưa
thực hiện được, thì chưa thể có sự "hoà giải dân tộc".
Thậm chí, ngay cả khi chế độ Cộng Sản đã sụp đổ, tiến
trình hoà giải dân tộc vẫn còn có thể gặp rất nhiều khó khăn. Nếu những người cựu
Cộng Sản vẫn còn chiếm một bộ phận lớn trong bộ máy chính quyền mới, thì họ có
thể tìm cách cản trở việc thành lập một Ủy Ban Sự Thật, và nếu một Ủy Ban Sự Thật
được thành lập, thì họ có thể sẽ tìm cách xoá bỏ những bằng chứng và trì hoãn
việc bạch hoá sự thật trước công lý.
Kể từ 1989, sau khi chế độ Cộng Sản ở các nước Đông Âu sụp
đổ, và từ 1991, sau khi chế độ Cộng Sản ở Liên bang Xô-Viết sụp đổ, cho đến
nay, chỉ có 5 Ủy Ban Sự Thật được thành lập ở Đức, Romania, Estonia, Lithuania
và Latvia; còn ở Tiệp chỉ có The Office of the Documentation and the
Investigation of the Crimes of Communism (Văn phòng thu thập tài liệu và điều
tra các tội ác của Cộng Sản) thuộc bộ cảnh sát, chuyên điều tra những tội ác đã
bị chế độ Cộng Sản Tiệp che giấu từ năm 1949 đến 1989.
Kết quả của các tổ chức này như thế nào thì chúng ta vẫn
phải chờ để xem. Trong tiểu luận "Truth
Commissions in Post-Communism: The Overlooked Solution?" (trong tập san The
Poen Political Science Journal, 2009,
2, 1-13), Lavinia Stan đã có phân tích nhiều trường hợp các chính quyền hậu cộng
sản cố tình tránh né việc thành lập các Uỷ Ban Sự Thật. Trong cuốn chuyên luận Transitional
Justice in Post-Communist Romania: The Politics of Memory (New York: Cambridge University Press,
2013), Lavinia Stan cũng có tường thuật khá chi tiết về những thủ đoạn của
chính quyền Romania đương thời trong việc trì hoãn công lý.
Tuy nhiên, dù có cố
tình trì hoãn việc bạch hoá các sai lầm và tội ác trước ánh sáng công lý, cuối
cùng thì người ta vẫn không thể chôn vùi sự thật mãi mãi. Một ngày nào đó, sự
thật sẽ được phục hồi.
Trong bài "Hoà giải dân tộc", Nguyễn Hưng Quốc
đã kể lại một số cuộc hoà giải được thực hiện trong khoảng hai thập kỷ vừa qua
trong phạm vi quốc gia và quốc tế như sau: "... Chính vì thế, quá trình hoà giải thường bắt
đầu bằng một lời xin lỗi chính thức. Một trong những đặc điểm nổi bật nhất
trong sinh hoạt chính trị thế giới thời hậu-Chiến tranh lạnh là việc công khai
hoá niềm ân hận đối với những lỗi lầm trong quá khứ. Năm 1990, Tổng thống Mỹ
George Bush đã xin lỗi 120 ngàn người Mỹ gốc Nhật bị giam cầm trong thời Đệ nhị
thế chiến. Cũng năm 1990, Mikhail Gorbachev bày tỏ sự ân hận sâu sắc trước việc
Stalin giết chết 15 ngàn viên chức người Ba Lan tại Katyn Forest vào năm 1940.
Đức giáo hoàng John Paul đệ nhị xin lỗi về việc Giáo hội Công giáo đã thất bại
trong việc cứu giúp người Do Thái khỏi thảm hoạ Holocaust. Nữ hoàng Elizabeth
II của Anh công khai xin lỗi việc nước Anh tàn sát người Maori ở Tân Tây Lan
trước đây. Thủ tướng Anh Tony Blair xin lỗi về trách nhiệm của Anh trong nạn
đói ở Ireland vào thế kỷ 19. Năm 1998, Tổng thống Bill Clinton xin lỗi người
châu Phi về vai trò của Mỹ trong việc buôn bán nô lệ thế kỷ trước. Ở Nhật, năm
1993, Thủ tướng Morihiro Hosokawa bày tỏ sự ân hận và xin lỗi về những tội ác
mà nước Nhật đã gây nên thời Đệ nhị thế chiến. Năm 1995, Thủ tướng Tomiichi
Murayama lại xin lỗi lần nữa. Năm 1998, trong dịp gặp gỡ với Tổng thống Hàn Quốc
Kim Dae Jung, Thủ tướng Keizo Obuchi lại xin lỗi lần nữa, nhắm chủ yếu vào những
nạn nhân người Hàn Quốc. Riêng ở Úc, đầu năm 2009, Thủ tướng Kevin Rudd đã
chính thức xin lỗi người thổ dân tại Úc về những chính sách sai lầm của người
da trắng trong quá khứ. Những lời xin lỗi công khai và chính thức như thế chứng
tỏ sự thành tâm và thiện chí của các chính phủ nhằm hàn gắn những rạn nứt trong
xã hội và giữa các quốc gia để mọi người có thể thanh thản xếp chuyện quá khứ lại
hầu hướng tới tương lai, một tương lai hoà thuận và hợp tác. Đó là yếu tố đầu
tiên cần có để tạo nên sự tin cậy. Ở các nước, mọi lời xin lỗi đều đi liền với
sự đền bù..."
Nói tóm lại, nước Việt Nam không thể đạt được "hoà
giải dân tộc" theo cách của con buôn nhằm tăng "lượng kiều hối"
và "buôn bán hàng hóa ra hải ngoại và ngược lại". Cũng không thể có
loại "hoà giải dân tộc" theo kiểu "Việt kiều yêu nước" chạy
theo vuốt đuôi chính quyền để tìm cơ hội làm ăn. Cũng không thể có loại
"hoà giải dân tộc" theo kiểu "giao lưu văn nghệ" giữa các
văn nghệ sĩ Việt Nam trong nước và ngoài nước chạy ra chạy vào múa hát, đọc
thơ, bắt tay nhau, cụng ly với nhau...
Không. Tất cả những trò đó không thể nào xoá được những
đau thương, những oan ức của hàng triệu nạn nhân dưới chế độ Cộng Sản Việt Nam.
Tiến trình hoà giải dân tộc của Việt Nam phải bắt đầu bằng một Uỷ Ban Sự Thật để
giải quyết minh bạch và thoả đáng những món nợ bằng máu và nước mắt mà Đảng và
Nhà Nước Cộng Sản Việt Nam đã gây ra cho nhân dân Việt Nam từ trước đến nay.
Hoàng Ngọc-Tuấn (Sydney, Australia)
Keine Kommentare:
Kommentar veröffentlichen