Tài liệu đặc biệt: CỤ TRẦN
TRỌNG KIM NHẬN ĐỊNH VỀ VIỆT MINH
Thủ bút Trần Trọng Kim
Thư gửi Hoàng Xuân Hãn năm 1947
Thư gửi Hoàng Xuân Hãn năm 1947
Nguyễn Đức Toàn
(Viện Nghiên cứu Hán Nôm)
Trần Trọng
Kim (1887-1953) là một nhà giáo, một nhà nghiên cứu văn học, sử học có tiếng
trong giới trí thức nước ta thời cận đại. Ông đã để lại nhiều công trình nghiên
cứu có giá trị, như Nho giáo, Việt Nam sử lược, có đóng góp cho tri
thức và nghiên cứu lịch sử văn hóa nước nhà. Trong khi tiếp xúc với văn bản Nam quốc
địa dư chí, tôi phát hiện ra bức thư này nằm giữa tờ bìa ngoài gấp đôi đã
bị phết hồ dán kín lại, do thời gian lâu ngày lớp hồ khô đi, trong lúc kiểm tra
văn bản bức thư vô tình rơi ra. Được biết một số sách Hán Nôm có nguồn gốc từ
thư viện riêng của gia đình GS. Hoàng Xuân Hãn. Bức thư này có lẽ đã đến tay cụ
Hoàng và được cụ Hoàng dấu kín vào tờ bìa của cuốn Nam quốc địa dư
chí, mà sau này được hiến tặng lại cho thư viện. Đối chiếu với tập hồi
ký Một cơn gió bụi của cụ Trần đã được xuất bản trong những năm 60,
chúng tôi nhận định đây chính xác là bút tích và giọng văn của cụ Lệ thần - Trần
Trọng Kim, vì những nhân vật trong thư nhắc đến đều là những gương mặt trí thức
chính trị đương thời với cụ. Ngày tháng, sự kiện, giọng văn và tư tưởng trong bức
thư hoàn toàn phù hợp với ngày tháng, sự kiện, giọng văn, tư tưởng của cụ Trần
trong tập hồi ký đã nêu trên.
Chúng tôi
xin được giới thiệu nội dung bức thư như một phần di cảo bút tích của một nhà
giáo, một học giả uyên bác và đức hạnh, một nhà nghiên cứu Nho giáo tân học cuối
cùng, sau hơn nửa thế kỷ nằm im lìm trong một tập sách cũ. Thấy rõ thêm mối quan
hệ giữa hai gương mặt trí thức lớn của nước ta trong lịch sử cận đại. Bên cạnh
đó, đặt ra vấn đề thận trọng và nghiêm túc trong công tác bảo quản các tư liệu
Hán Nôm của chúng ta hiện nay.
Bức thư gồm 2 tờ viết 2 mặt.